Çocuğun İtaat Davranışına Dikkat Etme
Çocuğunuzdan bir şey istediğinizde, bu isteğe uyup uymadığını dikkatle takip edin.Ona emirler ve istekler yağdırıp, kendi işinize devam etmeyin. Durun ve ne yaptığına dikkat edin, sonra olumlu bir yorumda bulunun.
Söylediğiniz ya da istediğiniz şeyi yapar yapmaz çocuğunuzu aşağıdakilere benzeyen sözlerle övün.
“Senden istediğim şeyleri yaptığında çok seviniyorum.”
“İstediklerimi yapman çok hoşuma gidiyor.”
“Annenin/babanın istediklerini yaptığın için teşekkür ederim”
“………………………. yaptığın için aferini hak ettin.”
“ ………………………. yaptığın zaman çok iyi oluyor.”
Çocuğunuzun sizin isteğinize uyduğunu gördükten sonra, eğer gerekliyse, bir kaç dakika oradan uzaklaşabilirsiniz, ancak, sık sık dönüp itaat ettiği için övmeyi unutmayın.
Çocuğunuzun bir işi ya da görevi siz söylemeden yaptığını gördüğünüzde bu kez çocuğu özellikle bunun için ödüllendirmek çok önemlidir. Hatta yaptığı şey için ona küçük bir ayrıcalık tanıyabilirsiniz. Bu ayrıcalık, çocuğunuzun siz söylemeden ev içi görevlerini hatırlamasını ve yapmasını kolaylaştırır.
Çocuktan istediğiniz her şeyden sonra yukarıda anlatıldığı gibi olumlu dikkati kullanmaya başlamalısınız. Buna ilaveten bu hafta çocuğunuzun çok ender olarak yerine getirdiği iki ya da üç istek saptamalısınız. Saptadığınız bu istekleri yerine getirdiğinde ödüllendirmek ve övmek için özel bir çaba göstermelisinz.
EMİR VE İSTEKLERE İTAAT EĞİTİMİ
Bundan sonraki 1-2 hafta içinde günde bir kaç dakikayı özellikle bu konuya ayırmanız önemlidir. Bunu çok kolay yapabilirsiniz. Çocuğunuzun çok meşgul olmadığı bir zamanı seçin ve ondan çok kolay bir şeyler isteyin. Örneğin “Bana bir peçete ((kaşık, havlu ya da gazete vb şeyler) ver” gibi basit bir işi ya da “Mutfaktan kendine bir dilim kek al” gibi yapmaktan hoşlandığı şeyleri isteyin. Bu istekler çocuğunuzun çok çaba harcamadan yapabileceği şeyleri içermelidir. Çocuğunuz bu istekleri yerine getirir getirmez övgüyü unutmayın. “Beni dinlemen çok hoşuma gidiyor” ya da “……………. yaptığın için teşekkür ederim” gibi.
Bu tür istekleri her gün bir kaç kez tekrarlayın . Bu istekler çok basit olduğu için davranış problemleri olan çocuklar bile uyar. Böylece, çocuğunuza da “iyi çocuk olma” ve isteğinizi yaptığı için ödüllendirilme fırsatı vermiş olursunuz.
ÇOCUĞUNUZ NE ZAMAN ve NASIL SÖYLERSENİZ SİZİ DİNLER?
Anne babalar isteklerini dile getirme biçimlerini değiştirdiklerinde, davranım problemi olan pek çok çocuğun daha fazla söz dinledikleri görülür. Çocuğunuzun sizi dinlemesini ve istediğinizi yerine getirmesini istiyorsanız aşağıdaki noktalara dikkat edin:
İsteğinizi, soru ya da rica şeklinde sunmayın. Basit, doğrudan ve ciddi bir tonlamayla ondan ne istediğinizi ifade edin.
İsteğinizi yerine getirip getirmediğini takip edemeyecekseniz en iyisi hiç bir şey söylemeyin. Bir istekte bulunduğunuzda çocuğu izlemeye ve olumlu ya da olumsuz bir tepkide bulunmaya hazır olun ki çocuk gerçekten ondan emrinize uymanızı istediğiniz anlasın.
Aynı anda çok fazla şey istemeyin. Çocukların çoğu bir seferde ancak bir ya da iki isteği yerine getirebilir. Bu nedenle isteklerinizi tek tek söyleyin. Eğer çocuktan beklediğiniz şey karmaşık bir iş ise, küçük adımlara ayırın ve her seferinde yalnızca bir adımı yapmasını isteyin.
Çocuğun söylediğiniz şeye dikkat edip etmediğinden emin olun. Çocukla göz teması kurun. Eğer gerekiyorsa sizi dinlediğinden emin olmak için hafifçe dokunarak yüzünü kendinize doğru çevirin.
Çocuğun dikkatini dağıtan uyarıcıları azaltın. Bu da çok sık yapılan bir yanlıştır. Anne babalar genellikle çocuk televizyon seyrederken ya da oyun oynarken emirler verirler. Daha eğlenceli ya da ilginç şeyler varken çocuğun size dikkat etmesini beklemeyin. Çok gerekliyse, istekte bulunmadan önce televizyonu kapatmasını ya da oyuna ara vermesini sağlayarak dikkati üzerinize çekin.
Çocuğa isteğinizi tekrarlatın. Bunun her söylenenden sonra yapılması gerekmeyebilir. Ancak böylece çocuğun söylediğinizi işittiğinden ve anladığından emin olabilirsiniz. Ayrıca, dikkat süresi kısa olan çocuklar için, isteği tekrarlatmak, söyleneni yapmayı kolaylaştırır.
Görev kartları hazırlayın. Çocuğun yaşı yeterince büyükse ondan beklediğiniz görevleri küçük kartlara yazabilirsiniz. Bu kartlarda yapılacak görevler ve içerdiği adımlar yazılır. Böylece bu görevi yapmasını istediğinizde basitçe kartı verip orada yazılanları yapmasını isteyebilirsiniz. Bu kartlar, çocuğun, o görevi yapıp yapmadığına ilişkin tartışmaları büyük ölçüde azaltır. Kartta o görevi ne kadar zamanda yapmasını beklediğinizi de belirtebilirsiniz. Kartı verdikten sonra mutfak saatini kurarsanız, çocuk da görevin ne zaman bitmesi gerektiğini tam olarak bilir.
Davranış problemi olan çocukların anneleri, sıklıkla, telefonla konuşamamaktan, yemek hazırlayamamaktan, bir komşuya gidememekten ya da eve gelen misafirle ilgilenememekten yakınırlar. Çocukların yaptıkları işi bölmelerinden şikayet ederler. Aşağıdaki adımlar siz başka bir işle meşgulken, çocuğunuza tek başına oyun oyamayı öğretmek için hazırlanmıştır. Yapacağınız şey, sizden uzak kaldığı ve yaptığınız işi bölmediği için çocukla ilgilenmek ve onu ödüllendirmektir. Çoğu anne baba bunun tersini yapar. Çocuklar yaptıkları işleri engellediklerinde onlarla igilenirken, kendilerini engellemeyip tek başlarına oynadıklarında onları unuturlar. Bu nedenle, çocukların anne babalarını onlar çok meşgulken rahat bırakmamaları şaşırtıcı bir durum değildir. Aşağıdaki adımları izleyerek çocuğunuza işiniz varken sizi rahatsız etmemesini öğretebilirsiniz:
Bir iş yapmayı tasarladığınızda (örn. Telefonla konuşmak, kitap okumak, yemeği hazırlamak gibi) çocuğunuza doğrudan bir talimat verin. Bunu yaparken iki nokta çok önemlidir. Birincisi, verdiğiniz talimatta ne ile uğraşacağınızı açıklamanız, ikincisi ise rahatsız edilmek istemediğinizi belirtmeniz gerekir. Örneğin “Annenin telefonla konuşması gerekiyor, bu nedenle senin odanda televizyon seyretmeni ve beni rahatsız etmemeni istiyorum” talimatını verebilirsiniz. Siz meşgulken çocuktan hoşlandığı bir şeyi yapmasını isteyin ve rahatsız edilmek istemediğinizi mutlaka belirtin.
İşinize başladıktan sonra bir an ara verin, gidip rahatsız etmediği için çocuğu övün. Tekrar sizden uzak durmasını ve rahatsız etmemesini hatırlatın. Yaptığınız işe dönün.
Bir kaç dakika sonra tekrar işiniz ara verip, çocuğun yanına gidip onu övün. Tekrar işinize dönün. Biraz daha bekleyin yine çocuğu övün.
Sizi rahatsız etmediği için yaptığınız övgüleri giderek seyrekleştirin. Başlangıçta işinizi bırakıp çok sık (örn. her 30 saniyede) çocuğunuzu överken, sonra bunu daha seyrek ( 2 dakika da bir) yapın. Birkaç kez 2 dakika arayla övdükten sonra bunu 3 dakikaya çıkarın. Daha sonra 5 dakika aralarla çocukla ilgilenin ve onu övün. Giderek işinizle daha uzun ilgilenin ve çocukla ilgilenmeden önce daha uzun bir zaman geçmesini bekleyin.
Çocuğunuzun yaptığı işi bırakacağı ve sizi rahatsız edeceği izlenimi aldığınızda hemen kendi işinizi kesin, çocuğun yanına gidin sizi rahatsız etmediği için onu övün ve tekrar ondan istediğizi şeyle uğraşmasını isteyin. Çocuktan yapmasını istediğiniz şey bir görev (örn. Odasını toplamak) olmamalıdır. Ondan, resim yapma, oyuncaklarla oynama, televizyon izleme, resim kesme gibi eğlenceli şeyler yapmasını isteyebilirsiniz.
Sonunda, çocuğunuza işiniz bitene kadar sizi rahat bırakmayı öğretebilirsiniz. İşinizi tamamladığınızda çocuğun yanına gidip özel bir ödülle onu ödüllendirin. Zaman zaman verdiğiniz ödül ve ayrıcalıklarla bu davranışı pekiştirmeye devam etmeniz iyi olur.
Söylediğiniz ya da istediğiniz şeyi yapar yapmaz çocuğunuzu aşağıdakilere benzeyen sözlerle övün.
“Senden istediğim şeyleri yaptığında çok seviniyorum.”
“İstediklerimi yapman çok hoşuma gidiyor.”
“Annenin/babanın istediklerini yaptığın için teşekkür ederim”
“………………………. yaptığın için aferini hak ettin.”
“ ………………………. yaptığın zaman çok iyi oluyor.”
Çocuğunuzun sizin isteğinize uyduğunu gördükten sonra, eğer gerekliyse, bir kaç dakika oradan uzaklaşabilirsiniz, ancak, sık sık dönüp itaat ettiği için övmeyi unutmayın.
Çocuğunuzun bir işi ya da görevi siz söylemeden yaptığını gördüğünüzde bu kez çocuğu özellikle bunun için ödüllendirmek çok önemlidir. Hatta yaptığı şey için ona küçük bir ayrıcalık tanıyabilirsiniz. Bu ayrıcalık, çocuğunuzun siz söylemeden ev içi görevlerini hatırlamasını ve yapmasını kolaylaştırır.
Çocuktan istediğiniz her şeyden sonra yukarıda anlatıldığı gibi olumlu dikkati kullanmaya başlamalısınız. Buna ilaveten bu hafta çocuğunuzun çok ender olarak yerine getirdiği iki ya da üç istek saptamalısınız. Saptadığınız bu istekleri yerine getirdiğinde ödüllendirmek ve övmek için özel bir çaba göstermelisinz.
EMİR VE İSTEKLERE İTAAT EĞİTİMİ
Bundan sonraki 1-2 hafta içinde günde bir kaç dakikayı özellikle bu konuya ayırmanız önemlidir. Bunu çok kolay yapabilirsiniz. Çocuğunuzun çok meşgul olmadığı bir zamanı seçin ve ondan çok kolay bir şeyler isteyin. Örneğin “Bana bir peçete ((kaşık, havlu ya da gazete vb şeyler) ver” gibi basit bir işi ya da “Mutfaktan kendine bir dilim kek al” gibi yapmaktan hoşlandığı şeyleri isteyin. Bu istekler çocuğunuzun çok çaba harcamadan yapabileceği şeyleri içermelidir. Çocuğunuz bu istekleri yerine getirir getirmez övgüyü unutmayın. “Beni dinlemen çok hoşuma gidiyor” ya da “……………. yaptığın için teşekkür ederim” gibi.
Bu tür istekleri her gün bir kaç kez tekrarlayın . Bu istekler çok basit olduğu için davranış problemleri olan çocuklar bile uyar. Böylece, çocuğunuza da “iyi çocuk olma” ve isteğinizi yaptığı için ödüllendirilme fırsatı vermiş olursunuz.
ÇOCUĞUNUZ NE ZAMAN ve NASIL SÖYLERSENİZ SİZİ DİNLER?
Anne babalar isteklerini dile getirme biçimlerini değiştirdiklerinde, davranım problemi olan pek çok çocuğun daha fazla söz dinledikleri görülür. Çocuğunuzun sizi dinlemesini ve istediğinizi yerine getirmesini istiyorsanız aşağıdaki noktalara dikkat edin:
İsteğinizi, soru ya da rica şeklinde sunmayın. Basit, doğrudan ve ciddi bir tonlamayla ondan ne istediğinizi ifade edin.
İsteğinizi yerine getirip getirmediğini takip edemeyecekseniz en iyisi hiç bir şey söylemeyin. Bir istekte bulunduğunuzda çocuğu izlemeye ve olumlu ya da olumsuz bir tepkide bulunmaya hazır olun ki çocuk gerçekten ondan emrinize uymanızı istediğiniz anlasın.
Aynı anda çok fazla şey istemeyin. Çocukların çoğu bir seferde ancak bir ya da iki isteği yerine getirebilir. Bu nedenle isteklerinizi tek tek söyleyin. Eğer çocuktan beklediğiniz şey karmaşık bir iş ise, küçük adımlara ayırın ve her seferinde yalnızca bir adımı yapmasını isteyin.
Çocuğun söylediğiniz şeye dikkat edip etmediğinden emin olun. Çocukla göz teması kurun. Eğer gerekiyorsa sizi dinlediğinden emin olmak için hafifçe dokunarak yüzünü kendinize doğru çevirin.
Çocuğun dikkatini dağıtan uyarıcıları azaltın. Bu da çok sık yapılan bir yanlıştır. Anne babalar genellikle çocuk televizyon seyrederken ya da oyun oynarken emirler verirler. Daha eğlenceli ya da ilginç şeyler varken çocuğun size dikkat etmesini beklemeyin. Çok gerekliyse, istekte bulunmadan önce televizyonu kapatmasını ya da oyuna ara vermesini sağlayarak dikkati üzerinize çekin.
Çocuğa isteğinizi tekrarlatın. Bunun her söylenenden sonra yapılması gerekmeyebilir. Ancak böylece çocuğun söylediğinizi işittiğinden ve anladığından emin olabilirsiniz. Ayrıca, dikkat süresi kısa olan çocuklar için, isteği tekrarlatmak, söyleneni yapmayı kolaylaştırır.
Görev kartları hazırlayın. Çocuğun yaşı yeterince büyükse ondan beklediğiniz görevleri küçük kartlara yazabilirsiniz. Bu kartlarda yapılacak görevler ve içerdiği adımlar yazılır. Böylece bu görevi yapmasını istediğinizde basitçe kartı verip orada yazılanları yapmasını isteyebilirsiniz. Bu kartlar, çocuğun, o görevi yapıp yapmadığına ilişkin tartışmaları büyük ölçüde azaltır. Kartta o görevi ne kadar zamanda yapmasını beklediğinizi de belirtebilirsiniz. Kartı verdikten sonra mutfak saatini kurarsanız, çocuk da görevin ne zaman bitmesi gerektiğini tam olarak bilir.
Davranış problemi olan çocukların anneleri, sıklıkla, telefonla konuşamamaktan, yemek hazırlayamamaktan, bir komşuya gidememekten ya da eve gelen misafirle ilgilenememekten yakınırlar. Çocukların yaptıkları işi bölmelerinden şikayet ederler. Aşağıdaki adımlar siz başka bir işle meşgulken, çocuğunuza tek başına oyun oyamayı öğretmek için hazırlanmıştır. Yapacağınız şey, sizden uzak kaldığı ve yaptığınız işi bölmediği için çocukla ilgilenmek ve onu ödüllendirmektir. Çoğu anne baba bunun tersini yapar. Çocuklar yaptıkları işleri engellediklerinde onlarla igilenirken, kendilerini engellemeyip tek başlarına oynadıklarında onları unuturlar. Bu nedenle, çocukların anne babalarını onlar çok meşgulken rahat bırakmamaları şaşırtıcı bir durum değildir. Aşağıdaki adımları izleyerek çocuğunuza işiniz varken sizi rahatsız etmemesini öğretebilirsiniz:
Bir iş yapmayı tasarladığınızda (örn. Telefonla konuşmak, kitap okumak, yemeği hazırlamak gibi) çocuğunuza doğrudan bir talimat verin. Bunu yaparken iki nokta çok önemlidir. Birincisi, verdiğiniz talimatta ne ile uğraşacağınızı açıklamanız, ikincisi ise rahatsız edilmek istemediğinizi belirtmeniz gerekir. Örneğin “Annenin telefonla konuşması gerekiyor, bu nedenle senin odanda televizyon seyretmeni ve beni rahatsız etmemeni istiyorum” talimatını verebilirsiniz. Siz meşgulken çocuktan hoşlandığı bir şeyi yapmasını isteyin ve rahatsız edilmek istemediğinizi mutlaka belirtin.
İşinize başladıktan sonra bir an ara verin, gidip rahatsız etmediği için çocuğu övün. Tekrar sizden uzak durmasını ve rahatsız etmemesini hatırlatın. Yaptığınız işe dönün.
Bir kaç dakika sonra tekrar işiniz ara verip, çocuğun yanına gidip onu övün. Tekrar işinize dönün. Biraz daha bekleyin yine çocuğu övün.
Sizi rahatsız etmediği için yaptığınız övgüleri giderek seyrekleştirin. Başlangıçta işinizi bırakıp çok sık (örn. her 30 saniyede) çocuğunuzu överken, sonra bunu daha seyrek ( 2 dakika da bir) yapın. Birkaç kez 2 dakika arayla övdükten sonra bunu 3 dakikaya çıkarın. Daha sonra 5 dakika aralarla çocukla ilgilenin ve onu övün. Giderek işinizle daha uzun ilgilenin ve çocukla ilgilenmeden önce daha uzun bir zaman geçmesini bekleyin.
Çocuğunuzun yaptığı işi bırakacağı ve sizi rahatsız edeceği izlenimi aldığınızda hemen kendi işinizi kesin, çocuğun yanına gidin sizi rahatsız etmediği için onu övün ve tekrar ondan istediğizi şeyle uğraşmasını isteyin. Çocuktan yapmasını istediğiniz şey bir görev (örn. Odasını toplamak) olmamalıdır. Ondan, resim yapma, oyuncaklarla oynama, televizyon izleme, resim kesme gibi eğlenceli şeyler yapmasını isteyebilirsiniz.
Sonunda, çocuğunuza işiniz bitene kadar sizi rahat bırakmayı öğretebilirsiniz. İşinizi tamamladığınızda çocuğun yanına gidip özel bir ödülle onu ödüllendirin. Zaman zaman verdiğiniz ödül ve ayrıcalıklarla bu davranışı pekiştirmeye devam etmeniz iyi olur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuğun İtaat Davranışına Dikkat Etme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Barış Emre GÜNEMRE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Barış Emre GÜNEMRE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
