Gluten Nedir ? Glutensiz Diyetler Kimler İçin Uygundur? Glutensiz Diyet Zayıflatır mı?
Öncelikle gluten nedir?
Gluten, başta buğday olmak üzere çavdar, arpa ve yulafta bulunan, hamurun kabarmasını sağlayan, raf ömrünü uzatan, elde edilen ürünün kalitesine önemli etkisi olan bir tür proteindir.
Gluten Hangi gıdalarda bulunuyor?
Gluten proteini günlük hayatta tükettiğimiz besinlerin çoğunda bulunmaktadır. Buğday, arpa, yulaf, çavdar unu ile yapılmış her türlü yiyecekte; makarna, şehriye, erişte, kuskus, bisküviler, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana, irmik, krakerler, hazır salça, ketçap, çikolata, şeker gibi bir çok işlenmiş gıdada bulunmakla birlikte, içeceklerden boza, malt kullanılarak üretilen alkollü içecekler (bira, cin, viski, burbon, likör vb.),alkolsüz malt içeceklerinde de bulunmaktadır.
Son zamanlarda glutensiz ürünlere olan ilgi arttı. Bunun sebebi ne olabilir?
Glutensiz ürünler çölyak hastalarının tükettiği ürünler iken; özellikle son dönemde Amerika’da glutensiz diyetler moda haline gelmiştir. Özellikle bazı sporcuların ve tanınmış kişilerin glutensiz diyeti başarılarının sırları arasında göstermeleri glutensiz diyete olan ilgiyi arttırmıştır. Ağırlık kaybetmek isteyenler içinde glutensiz beslenme popüler hale gelmiştir.
Sağlığımızı olumsuz yönde etkiliyor mu?
Gluten sağlıklı bireylerde olumsuz etki yaratmazken; Çölyak hastalarının yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Çölyak hastası tarafından Gluten içeren besinler tüketildiğinde barsaklardaki doku harabiyeti artar ve hastalıkla birlikte gaz şikayetleri, ishal, karın ağrısı, şiddetli yorgunluk veya hiperaktivite gibi sorunlar görülebilir.
Ağırlık kontrolünde; popüler hale gelen glutensiz diyette ise buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi temel enerjimizi sağladığımız tahıllar tüketilemediğinden B grubu vitaminleri ve tahıl posasını da alamayız. Ayrıca bu besinler yerine gluten içermeyen pirinç, makarna, patates gibi glisemik indeks dediğimiz kan şekerinin hızlıca yükselmesine sebep olan insülin direncini tetikleyen besinlerin aşırı tüketimi ile karşılaşırız. Diyetten buğdayın, çavdar ve yulafın çıkarılması ile ağırlık kaybedelim derken başka sağlık problemleri yaşayabiliriz.
Çölyak hastalarının yanı sıra sağlıklı bireylerin de pirinç, mısır ve patates yerine kinao, karabuğday gibi gluten içermeyen yağ oranı düşük, demir kaynağı, vitamin ve minerallerden zengin, protein içeriği yüksek kalp ve damar sağlığına iyi gelen, sindirimi kolay besinleri tercih etmeleri gerekir.
Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak hastalığı en çok çocukluk çağında görülmekle birlikte, kişinin hayatının her hangi döneminde ortaya çıkabilen genetik bir hastalıktır. İnce barsaklarda hasar oluşması ve gluten proteinin sindirilememesi nedeni ile görülen bir emilim bozukluğudur. Çölyak hastalarının bağırsaklarındaki villüsler (besinleri emen ve besinlerin kana karışmasına yardımcı olan tüyler) kendi bağışıklık sistemleri yüzünden zarar görür ve demir, folik asit, kalsiyum, D vitamini gibi gerekli besinlerin emilimini engeller.
Çölyak hastalığı tedavi edilmez ise, kansızlık, şiddetli ishal, şişkinlik, gaz, kabızlık, yorgunluk, eklem ağrıları, hepatit, Tip 1 diyabet ve hatta bağırsak kanserine neden olabilir.
Gluten aynı zamanda bir alerjen, değil mi?
Gluten bireylerde alerjen olduğu gözlenebilir. Ancak Gluten alerjisi, çölyak hastalığı olmayan fakat yine de gluteni tolere edemeyenler için kullanılır. Gluten içeren yemekler yedikten sonra, gluten duyarlılığı olan insanlar genelde mide ve bağırsaklarında çölyak hastalığı belirtileri gösterse de, bağırsakları zarar görmez. Çölyak hastalığı ile glüten alerjisi karıştırılmamalıdır. Alerji durumunda gluten içeren besinler diyetten çıkarılır.
Bu maddeye hassasiyetimiz olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?
Gluten duyarlılığı teşhisi, gluten intolans testi veya eliminasyon yöntemi dediğimiz diyetten gluten içeren besinlerin çıkarılması ile konulur.Ancak çölyak hastalığının teşhisinde kan testleri ile birlikte ,kullanılması gereken en doğru test endoskopi ve ince bağırsak biyopsisidir.
Glutensiz yaşamı tavsiye ediyor musunuz? Bir uzman olarak önerileriniz neler?
Glutensiz yaşamda temel prensip gluten içeren besinlerden uzak durmaktır. Çölyak hastaları için gluten içeren ürünler ömür boyu diyetten çıkarılmalıdır. Ancak sağlıklı bireylerde gluten içeren ürünlerin diyetten çıkarılmasına ihtiyaç yoktur.
Sağlıklı beslenme çerçevesinde glutensiz beslenmeye baktığımızda;
Sebze ve meyvenin bol tüketilmesi;
Hazır ve işlenmiş ürünlerden uzak durulması,
Çölyak hastası değilseniz veya gluten duyarlılığınız yoksa bile; gluteni alınmış ürünler yerine gluten içermeyen karabuğday, kinoa gibi tahılların, nohut, mercimek, fasulye gibi kurubaklagillerin tüketiminin artırılması,
Gaz ve şişkinlik şikayetlerinin azaltılması adına fiziksel aktivitenin artırılması, az ve sık beslenmek,
Ağırlık kaybı ile birlikte, yeterli ve dengeli beslenmenizi sağlayacaktır.
DİYETİSYEN ELİF BİLGİN
Gluten, başta buğday olmak üzere çavdar, arpa ve yulafta bulunan, hamurun kabarmasını sağlayan, raf ömrünü uzatan, elde edilen ürünün kalitesine önemli etkisi olan bir tür proteindir.
Gluten Hangi gıdalarda bulunuyor?
Gluten proteini günlük hayatta tükettiğimiz besinlerin çoğunda bulunmaktadır. Buğday, arpa, yulaf, çavdar unu ile yapılmış her türlü yiyecekte; makarna, şehriye, erişte, kuskus, bisküviler, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana, irmik, krakerler, hazır salça, ketçap, çikolata, şeker gibi bir çok işlenmiş gıdada bulunmakla birlikte, içeceklerden boza, malt kullanılarak üretilen alkollü içecekler (bira, cin, viski, burbon, likör vb.),alkolsüz malt içeceklerinde de bulunmaktadır.
Son zamanlarda glutensiz ürünlere olan ilgi arttı. Bunun sebebi ne olabilir?
Glutensiz ürünler çölyak hastalarının tükettiği ürünler iken; özellikle son dönemde Amerika’da glutensiz diyetler moda haline gelmiştir. Özellikle bazı sporcuların ve tanınmış kişilerin glutensiz diyeti başarılarının sırları arasında göstermeleri glutensiz diyete olan ilgiyi arttırmıştır. Ağırlık kaybetmek isteyenler içinde glutensiz beslenme popüler hale gelmiştir.
Sağlığımızı olumsuz yönde etkiliyor mu?
Gluten sağlıklı bireylerde olumsuz etki yaratmazken; Çölyak hastalarının yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Çölyak hastası tarafından Gluten içeren besinler tüketildiğinde barsaklardaki doku harabiyeti artar ve hastalıkla birlikte gaz şikayetleri, ishal, karın ağrısı, şiddetli yorgunluk veya hiperaktivite gibi sorunlar görülebilir.
Ağırlık kontrolünde; popüler hale gelen glutensiz diyette ise buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi temel enerjimizi sağladığımız tahıllar tüketilemediğinden B grubu vitaminleri ve tahıl posasını da alamayız. Ayrıca bu besinler yerine gluten içermeyen pirinç, makarna, patates gibi glisemik indeks dediğimiz kan şekerinin hızlıca yükselmesine sebep olan insülin direncini tetikleyen besinlerin aşırı tüketimi ile karşılaşırız. Diyetten buğdayın, çavdar ve yulafın çıkarılması ile ağırlık kaybedelim derken başka sağlık problemleri yaşayabiliriz.
Çölyak hastalarının yanı sıra sağlıklı bireylerin de pirinç, mısır ve patates yerine kinao, karabuğday gibi gluten içermeyen yağ oranı düşük, demir kaynağı, vitamin ve minerallerden zengin, protein içeriği yüksek kalp ve damar sağlığına iyi gelen, sindirimi kolay besinleri tercih etmeleri gerekir.
Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak hastalığı en çok çocukluk çağında görülmekle birlikte, kişinin hayatının her hangi döneminde ortaya çıkabilen genetik bir hastalıktır. İnce barsaklarda hasar oluşması ve gluten proteinin sindirilememesi nedeni ile görülen bir emilim bozukluğudur. Çölyak hastalarının bağırsaklarındaki villüsler (besinleri emen ve besinlerin kana karışmasına yardımcı olan tüyler) kendi bağışıklık sistemleri yüzünden zarar görür ve demir, folik asit, kalsiyum, D vitamini gibi gerekli besinlerin emilimini engeller.
Çölyak hastalığı tedavi edilmez ise, kansızlık, şiddetli ishal, şişkinlik, gaz, kabızlık, yorgunluk, eklem ağrıları, hepatit, Tip 1 diyabet ve hatta bağırsak kanserine neden olabilir.
Gluten aynı zamanda bir alerjen, değil mi?
Gluten bireylerde alerjen olduğu gözlenebilir. Ancak Gluten alerjisi, çölyak hastalığı olmayan fakat yine de gluteni tolere edemeyenler için kullanılır. Gluten içeren yemekler yedikten sonra, gluten duyarlılığı olan insanlar genelde mide ve bağırsaklarında çölyak hastalığı belirtileri gösterse de, bağırsakları zarar görmez. Çölyak hastalığı ile glüten alerjisi karıştırılmamalıdır. Alerji durumunda gluten içeren besinler diyetten çıkarılır.
Bu maddeye hassasiyetimiz olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?
Gluten duyarlılığı teşhisi, gluten intolans testi veya eliminasyon yöntemi dediğimiz diyetten gluten içeren besinlerin çıkarılması ile konulur.Ancak çölyak hastalığının teşhisinde kan testleri ile birlikte ,kullanılması gereken en doğru test endoskopi ve ince bağırsak biyopsisidir.
Glutensiz yaşamı tavsiye ediyor musunuz? Bir uzman olarak önerileriniz neler?
Glutensiz yaşamda temel prensip gluten içeren besinlerden uzak durmaktır. Çölyak hastaları için gluten içeren ürünler ömür boyu diyetten çıkarılmalıdır. Ancak sağlıklı bireylerde gluten içeren ürünlerin diyetten çıkarılmasına ihtiyaç yoktur.
Sağlıklı beslenme çerçevesinde glutensiz beslenmeye baktığımızda;
Sebze ve meyvenin bol tüketilmesi;
Hazır ve işlenmiş ürünlerden uzak durulması,
Çölyak hastası değilseniz veya gluten duyarlılığınız yoksa bile; gluteni alınmış ürünler yerine gluten içermeyen karabuğday, kinoa gibi tahılların, nohut, mercimek, fasulye gibi kurubaklagillerin tüketiminin artırılması,
Gaz ve şişkinlik şikayetlerinin azaltılması adına fiziksel aktivitenin artırılması, az ve sık beslenmek,
Ağırlık kaybı ile birlikte, yeterli ve dengeli beslenmenizi sağlayacaktır.
DİYETİSYEN ELİF BİLGİN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Gluten Nedir ? Glutensiz Diyetler Kimler İçin Uygundur? Glutensiz Diyet Zayıflatır mı?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Elif BİLGİN BAŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Elif BİLGİN BAŞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
gluten, diyette gluten, zayıflamada gluten, gluten alerjisi, gluten intoleransı, gluten proteini, gluten nedir, gluten bulunan besinler, diyetlerde gluten, glutensiz diyet, glutensiz ürünler, gluten duyarlılığı teşhisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
